Dowody osobiste, prawa jazdy, legitymacje studenckie i inne dokumenty, którymi posługujemy się na codzień są już od wielu lat produkowane w formie plastikowych kart. I chyba każdy może przyznać, że z praktycznego punktu widzenia taka forma sprawdza się o wiele bardziej niż wcześniejsze papierowe wersje. W końcu nic się nie stanie jak taka karta spadnie nam na kałużę, jednocześnie ze spokojem zmieści się w naszych portfelach.
Biorąc powyższe pod uwagę, może dziwić fakt, że na codzień znaczna większość uczniów polskich szkół nadal posługuje się tradycyjnymi, drukowanymi legitymacjami uczniowskimi. Czy w ogóle możliwe jest stosowanie innej formy legitymacji uczniowskiej? Jeżeli tak, to czy warto wprowadzać nowe rozwiązania? Na te i inne pytania, postaram się odpowiedzieć w tym artykule.
E-legitymacja i mLegitymacja
MEN stosunkowo niedawno, bo w rozporządzeniu z 26 kwietnia 2018 roku (wraz z późniejszymi zmianami) wprowadził prawną możliwość stosowania nowych form legitymacji: e-legitymacji i mLegitymacji. Obowiązującym rozporządzeniem definiującym możliwość stosowania i wymogi stawiane obu nowym typom legitymacji jest rozporządzenie z dnia 27 sierpnia 2019r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków. Szczegółowe informacje na temat e-legitymacji i mLegitymacji można znaleźć w Załączniku nr 3 tego rozporządzenia.
Tyle o podstawach prawnych. Teraz pokrótce omówimy czym tak naprawdę są obie nowe formy legitymacji: e-legitymacja i mLegitymacja:
- E-legitymacja szkolna – To nowa forma legitymacji w postaci plastikowej karty wykonanej w standardzie ID-1, czyli tym samym, który znamy chociażby ze stosowanych obecnie dowodów osobistych.
- mLegitymacja szkolna (brak „-” nie jest przypadkowy) – dokument elektroniczny poświadczający istnienie i ważność legitymacji dostępny za pomocą aplikacji mObywatel na urządzeniach mobilnych uczniów i rodziców. Poniżej prezentuję wzorce interfejsu mLegitymacji zdefiniowane w ustawie:
Ważne!
E-legitymacja zastępuje tradycyjną papierową legitymację. Natomiast mLegitymacja jest tylko dodatkowym „e-dokumentem” wydawanym opcjonalnie do legitymacji lub e-legitymacji, żeby ułatwić uczniom używanie legitymacji na codzień. mLegitymacja nie zastępuje tradycyjnej legitymacji lub e-legitymacji.
Aktualnie jednostki samorządowe i podległe im szkoły mają prawo same decydować czy chcą wprowadzić e-legitymację i mLegitymację. Nie jest to narzucane przez Ministerstwo. Oczywiście szkoły są w dużym stopniu uzależnione od decyzji lokalnych władz samorządowych (chociażby ze względu na decyzje budżetowe).
Wymogi stawiane E-legitymacjom
mLegitymacji poświęcę osobny artykuł. Skupmy się na wymogach stawianych e-legitymacjom. Poniżej przestawiłem listę najważniejszych wymogów stawianych e-legitymacjom:
- Karta wykonana z polichlorku winylu (PCV) – znany polimer wykorzystywane do produkcji tworzywa sztucznego (plastiku).
- Karta musi mieć format zgodny ze standardem ID-1 (85,60 × 53,98 mm), m.in. dowody osobiste i karty bankowe są wykonywane zgodnie z tym standardem.
- Na kartę jest nadrukowywany dwustronnie blankiet zgodnie ze wzorem i wymogami zawartymi w rozporządzeniu. Poniżej zaprezentowane są wzory blankietu dedykowanego dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Warto nadmienić, że rozporządzenie definiuje również inne wzory dla uczniów niepełnosprawnych, uczniów szkół branżowych i policealnych oraz wzory e-legitymacji przedszkolnej (tak, przedszkolaki też mogą mieć e-legitymację :-)).
- Blankiet musi być przygotowany do personalizacji (nadruku zdjęcia i danych ucznia) techniką termotransferową za pomocą specjalnych drukarek.
- Karta może dodatkowo zawierać elektroniczną warstwę bezstykową, dzięki czemu może być wykorzystywana np. jako karta biblioteczna lub nośnik biletów komunikacji miejskiej.
- Ważność e-legitymacji jest określana za pomocą specjalnych kwadratowych hologramów naklejanych na tył legitymacji. Każdy hologram musi mieć naniesiony rok ważności e-legitymacji. Co rok trzeba uczniowi przedłużać ważność legitymacji naklejając kolejny hologram.
Produkcja i koszt e-legitymacji
Jak już opisaliśmy formę i wymogi stawiane e-legitymacjom, możemy przejść do bardziej praktycznych kwestii, czyli produkcji i kosztów e-legitymacji.
W momencie gdy szkoła zdecyduje się na stosowanie e-legitymacji, musi nawiązać współpracę z dostawcą specjalizującym się w produkcji i nadruku kart oraz dystrybucji hologramów. I tutaj możliwe są dwie główne formy współpracy:
- Szkoła kupuje od dostawcy blankiety i samodzielnie personalizuje kartę, czyli nadrukowuje dane i zdjęcia uczniów. Wymaga to od szkoły zakupu specjalnej drukarki i oprogramowania. Całkowity koszt druku przypadający na pojedynczą kartę jest zazwyczaj wyższy, ale szkoła nie musi za każdym razem składać zamówienia np. na produkcję i personalizację kilku sztuk kart.
- Szkoła kupuje od dostawcy spersonalizowane karty. Wcześniej szkoła musi przesłać dane uczniów do dostawcy. Koszt jednostkowy karty jest w tej opcji zazwyczaj tańszy. Warto nadmienić, że często systemy dzienników elektronicznych są wyposażone w funkcje eksportu danych uczniów, co znacznie ułatwia przygotowanie niezbędnych danych.
Koszt e-legitymacji jest uzależniony od kilku czynników:
- Liczby zamówionych jednorazowo kart – Im więcej zamówionych kart tym niższa cena.
- Sezonu – karty są nieznacznie droższe w czasie sezonu wysokiego (sierpień – wrzesień – październik). Czas oczekiwania też jest najczęściej w tym okresie wydłużony.
- Typu kart – karty wyposażone w moduł elektroniczny (Unique 125kHz lub bezpieczniejszy Mifare 13,56 MHz) lub bez tego modułu.
Cena jednostkowa spersonalizowanej e-legitymacji bez modułu elektronicznego waha się od 7zł do 12zł. Karta wyposażona w moduł elektroniczny jest zazwyczaj 1-2zł droższa. Do tego trzeba doliczyć koszt hologramów – około 0.5zł za sztukę.
Koszt drukarki wraz z zestawem materiałów eksploatacyjnych, oprogramowania i szkolenia zaczyna się od około 10 000zł. Jak widać nie jest to mały wydatek, dlatego większość szkół decyduje się na zakup spersonalizowanych kart od dostawców.
E-legitymacja – Czy warto wdrażać w szkole?
Do najważniejszych zalet „plastikowej” e-legitymacji można zaliczyć:
- Trwałość i odporność na czynniki atmosferyczne.
- Mniejsze rozmiary.
- Utrudniona możliwość podrobienia.
- Możliwość wykorzystywania karty np. w systemach bibliotecznych i stołówkowych lub jako nośnika biletu okresowy komunikacji miejskiej (dla kart wyposażonych w moduł elektroniczny).
Na niekorzyść rozwiązania napewno wpływa:
- wyższy koszt jednostkowy e-legitymacji. Trzeba przy tym jednak zaznaczyć, że ryzyko zniszczenia e-legitymacji jest mniejsze.
- większa zależność od zewnętrznego dostawcy, co skutkuje m.in. mniejszą elastycznością w zakresie dystrybucji/wymiany kart.
Analizując argumenty za i przeciw osobiście polecam szkołom i lokalnym samorządom inwestowanie w e-legitymacje. Jednocześnie sugeruję spojrzeć na e-legitymację pod trochę szerszym kontem. Oprócz podstawowej funkcji e-legitymacji jako dokumentu identyfikacyjnego, może ona być również stosowana w systemach innych lokalnych instytucji (np. bibliotek, czy obiektów kulturalnych). Może również pełnić funkcję nośnika biletów np. biletów okresowych komunikacji miejskiej, czy biletów wstępu do obiektów sportowych. Jestem pewny, że z czasem coraz więcej samorządów i szkół będzie decydować się na wdrożenie elektronicznej legitymacji szkolnej.
